ارتباط بین نور و رنگ

نویسنده: فیرزوه فقهی

آیا تا به حال از خود پرسیده اید که چرا یک سیب قرمز به نظر می رسد؟! به طور معمول، ما فکر می کنیم رنگ یک جسم بدون تغییر و ثابت است. در واقع این همه ی حقیقت نیست. بلکه رنگ ظاهری یک جسم، بسته به اینکه چه بازتابشی از نور بازتابیده شده برآن دارد، متفاوت است. مثلا در مثال سیب، دلیل قرمز بودن آن این است که سیب ، رنگ قرمز موجود در طیف رنگی نور را بازتاب داده و بقیه نورها را جذب می کند. بنابراین به نظر قرمز می رسد اما اگر از فیلتری در مسیر نور استفاده شود که رنگ قرمز را عبور ندهد، سیب فقط مقداری کمی نور را باز می تاباند، بنابراین تاریک به نظر می رسد. این حقیقت که نور می تواند آرایش رنگ اجسام را تغییر دهد، یعنی اینکه ، این تغییرات در ظاهر رنگ اشیا اتفاق می افتد، اما مغز ما این تغییرات را جبران کرده و اشیا را به همان رنگی که انتظار داریم می بیند. اما در حقیقت این تغییرات روی عکس العمل ما نسبت به محیط و اشیا تاثیر می گذارد.

همه ی نورها مثل هم نیستند نورها در حالی که ظاهر یکسانی دارند، از نظر آرایش رنگی باهم دیگر متفاوت اند. مثلا نور ظهر تقریبا به طور کامل مقادیر متعادل از تمام طیف های رنگ را در خود دارد. اما نور روز از نظر رنگی تغییر می کند، به همین خاطر ظاهر رنگی اشیا در نور اول صبح یا در سایه فرق می کند. نورهای مصنوعی نیز طیف های متفاوت رنگی دارند.

نور سفید و رنگ های درخشان عموما نور سفید (نوری که همه طیف های رنگی را در خود دارد) رنگها را طبیعی تر و درخشان تر نشان می دهد. اما تعدادی از رنگ های طیف نوری مهم تر از بقیه هستند. سه رنگ اصلی (قرمز،آبی،زرد) می توانند باهم ترکیب شده و هر رنگی را بوجود بیاورند. بنابراین نوری که میزان متعادلی از این سه رنگ را داشته باشد، می تواند ظاهر رنگی خوبی به اجسام بدهد، حتی اگر منبع نوری ما طیف ضعیفی از رنگ های دیگر را در خود داشته باشد.

چرا رنگ ها را متفاوت می بینیم؟ اینکه ما رنگ ها را چگونه می بینیم به دو عامل بستگی دارد:

1. نوری که جسم جذب می کند : سیاه تمام رنگ ها را جذب می کند. سفید هیچ نوری را جذب نکرده و همه را بازتاب می دهد. آبی ، قرمز را جذب می کند

2 .تاثیر منبع نوری : نور طبیعی (خورشید)، در طول روز تغییر می کند و بسته به جهت و محل قرار گیری فضا ، متفاوت می شود. نورهای مصنوعی نیز بسته به نوع سیستم نوری لامپ، تغییر می کنند.

چگونه نور طبیعی رنگها را تغییر می دهد؟

با توجه به جهت قرار گیری اتاقها (شمالی، جنوبی، غربی، شرقی) ، نور با زاویه ها و شدت های مختلف به فضا می تابد . در این صورت تاثیر نور را در چهار گروه می توان بررسی کرد :

اتاق های شمالی، که نورکم و غیر مستقیم دارند و استفاده از تن های سرد رنگی باعث سردتر شدن محیط اتاق می شود. بنابراین استفاده از رنگ های گرم، محیط را گرم تر و درخشان تر می کنند.

اتاق های جنوبی ، نور زیادی می گیرند، بنابراین اگر می خواهید آفتاب گیر بودن اتاق را به خصوص در ساعات میانی روز تشدید کنید، از تن های گرم استفاده کنید. در غیر این صورت برای خنک و با روح کردن ساختن فضا، تن های سرد را بکار ببرید.

اتاق های شرقی ، قبل از ظهر نور گرم و زردی دارند و در ساعات بعد از ظهر این نور تبدیل به نور آبی رنگ می شود. نارنجی، زرد، و قرمز انتخاب فوق العاده ای برای این فضاها هستند.

اتاق های غربی ، نور غروب در این اتاق ها رنگ های گرم و دلپذیری را به فضا می بخشد. در حالی که نور کم صبح باعث می شود که سایه هایی در محیط ایجاد شده و رنگ ها به نظر مات تر و تیره تر برسند. رنگ های آبی و سبز انتخاب های خوبی برای این اتاق ها هستند.

چگونه نور مصنوعی رنگها را تغییر می دهد؟ به طور خلاصه می توان نورهای مصنوعی بسته به نوع سیستم تولید روشنایی به پنج گروه تقسیم کرد :

لامپ های تنگستنی : نور گرم آن باعث درخشان به نظر رسیدن تن های نارنجی، زرد و قرمز می شود، اما ظاهر کدر و ماتی به رنگ های آبی و سبز می دهد.

فلورسنت ها : نور سرد این لامپ ها ظاهری زنده و درخشان به آبی و سبزها می دهد.
هالوژن ها : این نورهای سفید شبیه به نورهای طبیعی بوده و رنگ را زنده تر نشان می دهند. استفاده از هالوژن ها در بین نورهای مصنوعی کمتر خسته کننده بوده و ظاهری خوشایندی به محیط می دهند.
لامپ های فلورسنت فشرده (Compact Fluorescent Lights) : این نورها می توانند نورهایی با تن گرم و طبیعی (زرد ونارنجی) یا نورهایی با تنالیته سرد (آبی و سفید) تولید کنند.
دیودهای ساطع کننده نور (Light Emitting Diode) :لامپهای LED به دو گروه تقسیم می شوند. گروه اول ، نورهای سرد و گروه دوم ، تن های گرم زرد و قرمز را تولید می کنند. به تازگی LEDهای هوشمندی روانه بازار شده اند که می توانید با تغییر دامنه رنگ نورها، طیف وسعیی از نورها را به وجود بیاورید ؛ از نور آبی آسمان تا نور قرمز غروب

در این فضا، لامپ های فلورسنت پشت آینه ها قرار گرفته اند. لامپ های تنگستنی نور کلی اتاق را تامین کرده و از LED ها به عنوان نورهای تزیینی استفاده شده است.

نکاتی که قبل از انتخاب رنگ باید به آنها توجه کرد

• اگر در شهر یا کشوری که در آن زندگی می کنید، بیشتر اوقات هوا سرد و بارانی است، رنگ ها کدر و مات تر به نظر می رسند و در کشورهای گرم و خشک ، رنگ درخشان تر و شفاف تر خواهند بود. بنابراین یک آبی ممکن است در این دو محیط ، ظاهری متفاوت داشته باشد.
• اگر اتاق گرفته و تاریکی دارید، رنگ کردن دیوارها با سفید کمکی به شما نخواهد کرد ، چرا که رنگ سفید در نور کم به نظر خاکستری رنگ خواهد رسید.
• نورهای سقفی باعث می شوند که رنگ آمیزی اتاق یکنواخت ، بدون سایه و روشن به نظر برسد. سعی کنید از نورهای دیگر محیطی ، جهت ایجاد عمق و تنوع در نور پردازی استفاده کنید.
• رنگ ها بعد از خشک شدن تیره تر به نظر می رسند. برای اینکه نتیجه کار را زودتر ببینید به جای گذاشتن رنگ روی دیوار، مقادیری رنگ را روی کاغذ سفید عایق رطوبت گذاشته و صبر کنید تا کاملا خشک شود.
• لامپ های هالوژن رنگ های واقعی تری را نسبت به لامپ های تنگستن معمولی به نمایش می گذارند.
• رنگ های خنثی با خلوص پایین (خیلی کمتر) در نور زیاد یا نورهای مصنوعی شب بسیار محو و کم رنگ به نظر می رسند. سعی کنید از رنگهای درخشان تر و با خلوص بیشتری استفاده کنید.
• رنگ های که دارای بافت هستند یا دیوارهای بافت دار باعث تیره تر به نظر رسیدن رنگ می شوند.
• رنگ های روشن و شفاف مثل زرد روشن ، نور بیشتری را انعکاس می دهند و باعث تحریک بیش از حد سلول های بینایی شده و موجب تحریک و ایجاد تنش در ما می شود. بنابراین در اتاق کودکان یا فضاهای که نیاز به آرامش بیشتری داریم، استفاده از این رنگها توصیه نمی شود.
• روی مربع های کوچک رنگهای دلخواه را قرار داده و در طول روز در اتاق جابه جا کنید. تغییرات آن را ببینید.
• از آن جایی که به طور معمول بعد از تکمیل رنگ، نورها نصب و تنظیم می شوند ، قبل از قرار دادن رنگ ها روی دیوار مربع های رنگی خود را در مقابل نورهای مصنوعی که دوست داریدیا بعدا از آنها استفاده خواهید کرد، قرار داده و به تغییرات آن توجه کنید. در این مرحله می توانید از یک تکنیسین برق نیز کمک بگیرید.
• به خاطر داشته باشید که معمولا در بعضی از مواقع روز، نورها طبیعی و مصنوعی هم زمان استفاده می شوند. مثل غروب های طولانی آفتاب در تابستان. لامپها را در طول روز روشن کنید و تفاوت رنگ ها را با حضور هر دو نوع نور تجربه کنید.
• دیوارهای بسیار روشن، رنگ های تند موکت یا کف پوش ها را انعکاس می دهند. مثلا یک موکت آبی روشن به دیوار سفید تن آبی می دهد.
• قبل از رنگ آمیزی اتاق ، ببینید که در چه ساعاتی از روز از آن استفاده می کنید. پس رنگ را با آن نور (طبیعی یا مصنوعی) تنظیم کنید. بسته به اینکه نورهای مصنوعی شما چه تن هایی را ایجاد می کنند، از رنگهای سرد و گرم استفاده کنید. مثلا اگر از چراغ های هالوژن یا تنگستن معمولی استفاده می کنید، با توجه به تن های گرم ایجاد شده ، رنگ های گرم و در صورت استفاده از نور سفید لامپ های فلورسنت ، رنگهای سرددر فضا درخشنده تر و جذاب تر به نظر خواهند رسید. در نور طبیعی روز بسته به جهت اتاق و پرنور یا تاریک بودن آن رنگ مطلوب را انتخاب کنید.
• برای محل های کار، آشپزخانه و حمام می توانید از نورهای سفید و برای اتاق های نشیمن و خواب برای القای حس های گرم و صمیمی نورهایی با تن های گرم به کار ببرید.

تحریریه معماری آرل

نویسنده: فیروزه فقهی

Wahidullah

واقعا مطالب جالب و ارزنده بوده. خداوند برایتان اجر و ثواب بدهد.

Wahidullah

واقعا مطالب عالی بود. خداوند برایتان اجر و ثواب بیشتر را بدهد

نگار

سلام مطالبتان فوق العاده بود واقعا استفاده کردم.ارشد ادبیات عرب

محسن نصیر

سلام،امیدوارم مثل مطالب نور،نورانی باشید،محسن.فوق لیسانس روانشناسی.بیکار

f.m.d

مطالبتون فوق العاده بود
متشکرم

ghazal

فوق العاده بود

زهرا

عالی بود
خیلی خیلی ممنون

زهره کاهه

عالی بود.ممنون

بهنام

فوق العاده بود!

Strling

با تشکر از خانوم فقیهی بخاطر این مقاله خوب.
اگر امکانش هست درباره ی انواع متریال های نما شامل انواع سنگ، کامپوزیت، سیمان و ... هم یک مقاله ی جامع بذارید. ممنونم

محمد

با خوندن این مقاله حس بهتری تو فضاها دارد. هر جا میرم نگاه می کنم ببینم اتاقا شرقین یا غربی و نورشون چجوریه و فضا و چحوری طراحی شده.
مرسی از این مطلب خوب :)

Young Arch

ممنون از اطلاعات مفیدی که در اختیار بنده قرار دادید

رامین آقایی

تشکر ویژه بابت مقاله ای راجب ارتباط نور و رنگ.
عالی بود.

heydari

بسارعالی وفوق العاده...
موضوعات بسیارمتفاوت،کاربردی، جالب وعالیه ازاطلاع رسانی شمابسیارممنون...
خسته نباشید...

Kambiz

عالی . عالی . عالی .درود بر شما