اعتبار مدرک بین المللی

شاید تا ده سال قبل و پیش تر از آن بازار گواهینامه های حرفه ای بین المللی در کشور تا این حد داغ نشده بود و این مسأله صرفاً در میان تعداد اندکی از کارشناسان رشته های سخت افزار، نرم افزار و شبکه موضوعی نسبتاً جدی و قابل بحث تلقی می گردید. امّا جالب آنکه در همین جند سال اخیر با واردات حجم بالایی از اسامی و عناوین مدارک و گواهینامه های بین المللی به کشور (علی الخصوص در سطوح مدیریتی) رقابت و تلاش برای اخذ این عناوین حرفه ای به یکی از دغدغه ها و دلمشغولی های بسیاری از متخصصان صنایع مختلف و فارغ التحصیلان رشته های گوناگون تبدیل شده است. هرچند ریشه یابی روانشناختی و جامعه شناسی علل واردات بی رویه این عناوین حرفه ای که در موارد متعددی ذاتاً فاقد هرگونه اعتبار بین المللی می باشند، در حوصله این مقال نمی گنجد امّا بحث بر سر اینکه واقعاً سرمایه گذاری برای اخذ یک مدرک بین المللی تا چه میزان در سرنوشت شغل و میزان درآمد شما مؤثر خواهد بود خالی از لطف نیست!

این بحث (که اگر تا بحال در محل کار و در جمع همکاران خود با آن برخورد نداشته اید، مطمئناً چند ساعتی را به صورت فردی به آن اندیشیده اید) از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. ابعادی مانند رقابت برای ارتقای شغلی، افزایش رتبه درآمدی، شخصیت و جایگاه اجتماعی، الزامات شغلی و سازمانی و … . البته در میان متخصصان صنایع مختلف هستند افرادی که در یکی از دو انتهای این طیف قرار داشته باشند و به هیچ عنوان بر سر مواضع خود چانه زنی نمی کنند. عده ای آنچنان درگیر چشم و هم چشمی های اخذ این مدارک قرار شده اند که تخصص اصلی خود را پاک فراموش کرده اند و به هر دری می زنند تا با اخذ یک مدرک دیگر و صرف وقت و پول خود تمایز رزومه شغلی خود را به رخ دیگران بکشند. عده ای دیگر نیز آنچنان با تمسخر و بی اهمیتی به این موضوع می نگرند که حتی حاضر نیستند علیرغم گذشت ۲۰ سال از اخذ آخرین مدرک دانشگاهی خود، یکی از استانداردها و مراجع رسمی این گواهینامه ها را ورق بزنند و تا حدی خود را بروز نمایند. البته لازم به ذکر است که همه ما با مواردی برخورد داشته ایم که یک مدیر فاقد هرگونه گواهینامه حرفه ای و به مدد تجارب خود بسیار اثربخش تر از افرادی که نام آن ها ده ها گواهینامه و مدرک مختلف را با خود به یدک می کشد، ظاهر شده اند. برای اینکه در میانه این بحث و در هیاهوی موافقین سرسخت و مخالفین قسم خورده اخذ مدرک حرفه ای گم نشویم، اجازه دهید تا با حفظ مسیر اعتدال نگاهی منطقی به کلیت موضوع بیاندازیم.

اخذ یک مدرک حرفه ای معتبر نیازمند مطالعه و تمرکز بر چند مرجع آموزشی، کمک آموزشی و احتمالاً استانداردهای بروز و مورد قبول متخصصان و سازمان های فعال در آن حوزه می باشد. این فرآیند مطالعاتی که می تواند از مسیرهای مختلفی مانند گذراندن دوره های آموزشی حضوری و مجازی، مطالعه انفرادی یا گروهی مراجع آموزشی، شرکت در آزمون های شبیه سازی یا ترکیبی از این موارد طی شود، به طور یقین سطح دانش و آگاهی فرد از آخرین دستاوردهای علمی و تجربی آن حوزه را افزایش می دهد و در نهایت اگر به طور آگاهانه ای مورد استفاده قرار گیرد به بهبود عملکرد فرد یا گروه در محیط کاری می انجامد. البته آنچه که بدان اشاره شد صرفاً درخصوص گواهینامه ها و مدارک حرفه ای معتبر صادق است. به عبارت دیگر داوطلب اخد یک مدرک حرفه ای باید پیش از انتخاب و سرمایه گذاری درخصوص آن مدرک، سازمان ارائه دهنده (اصطلاحاً Certifying Body) را مورد بررسی قرار دهد و اعتبار مدرک حرفه ای آن را از طریق میزان اعتبار، مشارکت و جایگاه آن سازمان در توسعه دانش مذکور در سطح بین المللی را بسنجد. از دیگر مشخصه های مدارک و عناوین حرفه ای معتبر بین المللی وجود یک فرآیند معین و مشخص به منظور حفظ آن گواهینامه در بازه های زمانی طولانی مدّت می باشد که عموماً از طریق میزان معینی واحدهای زمانی بازآموزی و بروز رسانی که دارنده گواهینامه نسبت به گذراندن آن ها مبادرت نموده است، انجام می پذیرد.

اگر به موارد مذکور، پذیرش این واقعیت که همواره ریسک از دست دادن شغل (به هر دلیلی) خارج از حیطه کنترل شاغل وجود دارد را اضافه نماییم، تا حد زیادی سنگینی کفه ترازو به سمت اخذ حداقل یک گواهینامه حرفه ای معتبر بین المللی خواهد چرخید. در بازار کار رقابتی و غیر قابل پیش بینی امروز اکثر افراد ترجیح می دهند به جای آنکه تلاش کنند تا پایان عمر در یک شرکت معتبر باقی بمانند در یک تخصص معتبر سرمایه گذاری کنند. به عبارت دیگر افراد می خواهند هر زمان که موقعیت فعلی شغلی آن ها متزلزل شد، امکان تغییر شغل و فعالیت در یک سازمان جدید بواسطه داشتن مدارک حرفه ای آن تخصص امری ساده و سریعاً امکان پذیر باشد. نکته مهمی که هرگز نباید از نظر دور نمود آن است که علیرغم مزایای فوق الذکر، کسب تجربه لازم در کنار اخذ مدرک حرفه ای (آن هم از نوع معتبرش) واجب و ضروری است. چرا که اگر مصداق عالم بی عمل در مورد شما صدق کند، هیچ رزومه و هیچ مدرکی نمی تواند موقعیت شغلی و درآمد شما را تضمین نماید. علاوه بر این ارتباط میان حوزه تخصصی فعالیت شما با مدرکی که اخذ می نمایید نیز حائز اهمیت بالایی است. این معضل که عدّه کثیری از جویندگان مشتاق و از خود بیخود شده ی مدارک حرفه ای با آن درگیر هستند، فراموش کردن تخصص اصلی خود بواسطه اخذ چندین مدرک حرفه ای گاهاً بی ربط و صرفاً دهان پر کن می باشد. در موارد متعددی شخص دیگر نمی داند که آیا واقعاً متخصص فرآیندهای صنعت تلکام است یا کارشناس مدیریت ریسک پروژه های ساختمانی و در عین حال تلاش می کند که مدرک مدیریت کیفیت و بهداشت محصولات غذایی را نیز به زنجیره عریض طویل عناوین حرفه ای خود بیافزاید.

برای جمعبندی بحث و نتیجه گیری، هفت فرصت کلیدی و اصلی اخذ مدارک مرتبط و معتبر حرفه ای بین المللی را از نظر می گذرانیم. منظور از گواهینامه، عناوین یا مدرک حرفه ای در ادامه این بحث، در نظر گرفتن اعتبار و ارتباط آن می باشد.
– یک گواهینامه حرفه ای می تواند میزان قابل قبولی از امنیت شغلی را برای شما بهمراه داشته باشد.
– یک گواهینامه حرفه ای می تواند مسیر شما را برای تبدیل شدن به یک مشاور مستقل و خبره باز نماید..
– یک گواهینامه حرفه ای می تواند حداقل آگاهی و دانش استاندارد یک حوزه تخصصی را برای شما فراهم آورد.
–  یک گواهینامه حرفه ای می تواند شما را به شبکه ای از متخصصین و همقطاران شما متصل نماید.
– یک گواهینامه حرفه ای می تواند نقطه آغاز یک تغییر شغلی مثبت در زندگی شما باشد.
– یک گواهینامه حرفه ای می تواند پلکان ترقی شغلی ای را که سازمان برای شما ایجاد نمی کند، را پیش پای شما قرار دهد.
– یک گواهینامه حرفه ای مطمئناً می تواند مهارت های شما را بهبود بخشد.

توجه به فعل “می تواند” در مزایایی که برشمرده شد، نشان از آن دارد که دستیابی به مزایای عینی و فواید ملموس اخذ یک گواهینامه در زندگی حرفه ای شما تا حد زیادی در دست خود شماست. چه قبل و چه بعد از ورود به دنیای گواهینامه های حرفه ای، مسیر شغلی یک فرد توسط خود او ساخته می شده و خواهد شد.
آنچه که گواهینامه ها در این بین برای شما انجام می دهند، افزایش شتاب حرکتتان می باشند به شرط آنکه به درستی و در زمان و موقعیت درست انتخاب شوند. در ادامه به چند نمونه عینی از انتخاب های درست و توسعه مسیر شغلی با گزینش مدارک حرفه ای مرتبط و معتبر اشاره می نماییم:

– یک دارنده گواهینامه PMP در واحد IT یک سازمان بزرگ می تواند با اخذ مدرک ITIL (مدیریت خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات) به اعتبار، دانش و درک بهتری در حوزه فرآیندهای فناوری اطلاعات و مدیریت پروژه های این حوزه دست یابد.
– یک برنامه نویس نرم افزار متخصص در هر کدام از بسترها و زبان های C++ ،Visual Basic، Java، Oracle و امثالهم که علاقه مند به ارتقای شغلی به رتبه مدیر واحد توسعه نرم افزار است می تواند با اخذ مدرک ACP (مدیریت پروژه چابک) مسیر خود را سریع تر و مطمئن تر بپیماید.
– یک دارنده مدرک PMP که در پروژه های بزرگ و طرح های توسعه عظیم مشغول به کار است می تواند با اخذ مدرک PgMP (مدیر طرح و برنامه) یک گام بزرگ رو به جلو بردارد و از چگونگی مدیریت چالش های پیش رو در این طرح ها آگاه شود.
– مدیر ارشد یک سازمان پروژه محور می تواند با اخذ مدرک PfMP (مدیریت پورتفولیو)، درک و فهم بهتری از زوایای مدیریتی و فرآیندهای اداره سبد پروژه ها و طرح های سازمان دست یابد.
– یک کارشناس فعال در زمینه طراحی فرآیندها، نظام و روال های سازمان، می تواند با اخذ مدرک IIBA-CABAP یا PMI-PBA کمک شایانی به پیشبرد پروژه های تأمین نیازهای سازمان در قالب راهکارهای تکنولوژیک نماید.
– یک دارنده گواهینامه PMP (معتبرترین مدرک مدیریت پروژه در جهان) می تواند با اخذ مدرک PRINCE2 با زوایا و رویکردهای دیگری از تخصص مدیریت پروژه آشنا شوند و با اطمینان بیشتری در این مسیر گام بردارد.

در پایان لازم به ذکر است که خواسته یا ناخواسته ما هم پا به دنیای مدارک حرفه ای گذاشته ایم و اگر هوشمندانه به نیمه پر لیوان بنگریم فرصت های بیشتری برای ایجاد یک برنامه توسعه مسیر شغلی پیش روی ما قرار می گیرد. موقعیت آینده و نحوه سفارشی سازی این مسیر با کمک گزینه های مذکور و بر اساس علایق، سلایق، فرصت ها، تهدید و نقاط ضعف و قوت هر کدام از شما، از همین امروز و  با کمک شما رقم خواهد خورد.