ساده ترین تئوری رنگ

نویسنده : سمانه KZ | زمان انتشار : 18 آبان 1399 ساعت 20:08

تعداد بازدید ها: 12,127

با رنگ‌ها می‌توان احساس ایجاد کرد، جلب توجه نمود یا حرف زد. با رنگ می‌توان به زندگی هیجان یا آرامش بخشید. انتخاب ترکیب رنگ صحیح به شما در خلق محیطی پر از ظرافت، گرم یا آرام کمک می‌نماید. با رنگ می‌توانید در تصویر خود حس جوانی بازیگوش را تداعی کنید. رنگ‌ها می‌توانند قوی‌ترین عنصر در دستان یک طراح باشند، به شرطی که استفاده از آن‌ها را به درستی فراگرفته باشد.

انسان هم از نظر روانی و هم از نظر جسمانی تحت تاثیر رنگ قرار دارد. ثابت شده است که رنگ قرمز باعث افزایش فشار خون می‌شود. در حالی که رنگ آبی به احساس آرامش در انسان کمک می‌کند. توانایی استفاده‌ی دقیق و هماهنگ از رنگ‌ها به شما در خلق نتایج شگفت‌انگیز کمک می‌کند.

چرخه یا دایره‌ی رنگ

«چرخه یا دایره رنگ» (color wheel) اساسی‌ترین ابزار برای ترکیب کردن رنگ‌ها است. «آیزاک نیوتون» (Sir Isaac Newton) اولین طرح دایره‌‌ای شکل رنگ را در سال ۱۶۶۶ میلادی طراحی کرد. هدف طراحی چرخه‌ی رنگ، اطمینان از جذابیت استفاده از دو رنگ در کنار یکدیگر است. در طول سال‌ها تغییرات بسیاری روی این چرخه انجام شده است. با این حال رایج‌ترین مدل، چرخه‌ی ۱۲ رنگی بر اساس مدل رنگی «RYB» است. RYB از در کنار هم گذاشتن اول اسم سه رنگ اصلی قرمز، زرد و آبی (Red – Yellow – Blow) در انگلیسی به دست می‌آید.

به طور سنتی، هم‌جواری بسیاری از رنگ‌ها در کنار هم‌دیگر به شکل چشم‌نوازی دیده می‌شود. در اصطلاح این رنگ‌‌ها با همدیگر در «هارمونی» (color harmonies) هستند. هارمونی رنگ‌ها از تعداد دو یا بیشتر رنگ با یک رابطه‌ی خاص در چرخه‌ی رنگ‌‌ها ساخته‌ می‌شود.

رنگ‌های اصلی، فرعی و ترکیبی

در مدل RYB، رنگ‌های «اصلی یا اولیه» (primary colors) به قرمز، زرد و آبی گفته می‌شود. در ادامه با مخلوط کردن رنگ‌های اصلی، سه رنگ «فرعی یا ثانویه» (secondary colors) شامل سبز، نارنجی و بنفش ایجاد می‌شود. شش رنگ «ترکیبی» (tertiary colors) از ترکیب رنگ‌های اصلی و فرعی به دنیا می‌آیند.

شکل بالا چرخه‌ی رنگ را شامل رنگ‌های اصلی، فرعی و ترکیبی نشان می‌دهد.

رنگ‌های گرم و سرد

«رنگ‌های گرم» (Warm colors) تند و با انرژی هستند. این دسته از رنگ‌ها حس حرکت و جنبش را انتقال می‌دهند. «رنگ‌های سرد» (Cool colors) حامل احساس آرامش و سکون هستند. هنرمندان رنگ‌های سفید، سیاه و خاکستری را خنثی می‌دانند.

سایه، روشن و شدت

«روشن» (Tints)، «سایه» (Shades) و «شدت یا تن» (Tones) سه مفهوم در مورد رنگ‌ هستند که عموما به شیوه‌ای نادرست مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر رنگی با اضافه کردن رنگ سفید به وجود آید به آن روشن یا تینت گفته می‌شود. اگر به رنگی سیاه اضافه کنیم، رنگ تیره‌تر را سایه می‌خوانند. در نهایت اگر رنگی را با خاکستری مخلوط کنیم، نتیجه شدت یا تن متفاوتی خواهد داشت.

روشن یا تینت: اضافه کردن سفید به یک «فام» (hue) خالص

سایه: اضافه کردن سیاه به یک فام خالص

شدت یا تن: اضافه کردن خاکستری به یک فام خالص

هارمونی رنگ‌ها: مهارت‌های پایه در خلق طرح‌رنگ

در ادامه، روش‌های ایجاد هارمونی در رنگ‌ها را مشاهده می‌کنید.

طرح‌رنگ مکمل

رنگ‌هایی که در چرخه‌ی رنگ در مقابل یکدیگر قرار دارند، «مکمل» (Complementary colors) خوانده می‌شوند. برای مثال رنگ سبز و قرمز با یکدیگر مکمل‌اند. «تضاد» (Contrast) بالای رنگ‌های مکمل به ویژه هنگامی که در غلیظ‌ترین حالت خود به کار می‌روند، تصویری پرطراوت خلق می‌کند. البته از این ترکیب باید با احتیاط استفاده کرد تا چشم بیننده را آزار ندهد. طرح‌رنگ‌های مکمل را نباید به میزان زیاد به کار برد. با این حال هنگامی که می‌خواهید تصویری به چشم بیاید، می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. استفاده از رنگ‌های مکمل در متن بسیار زننده است.

طرح‌رنگ آنالوگ

رنگ‌‌بندی «آنالوگ» (Analogous) با ترکیب رنگ‌هایی ایجاد می‌شود که در چرخه‌ی رنگ کنار یک‌دیگر نشسته‌اند. ترکیب این رنگ‌ها عموما احساس متانت و راحتی را به بیننده منتقل می‌کند. رنگ‌های آنالوگ عموما در طبیعت یافت می‌شوند و به نظر چشم‌نواز و هماهنگ می‌آیند. در انتخاب چنین رنگ‌هایی باید تلاش کرد از کنتراست یا تضاد به اندازه کافی استفاده شود. یک رنگ غالبا به عنوان رنگ اصلی و یکی به عنوان رنگ پشتیبان انتخاب می‌گردد. چنین ترکیبی در کنار سیاه، سفید یا خاکستری به عنوان «آهنگ» (Accent) طرح بسیار دلپذیری است.

طرح‌رنگ متساوی‌الاضلاع

در هارمونی ایجاد شده در قالب «متساوی‌الاضلاع یا سه‌تایی» (Triad)، رنگ‌ها از سه خانواده با فاصله‌ی برابر از همدیگر انتخاب می‌شوند. ترکیب این سه رنگ مانند تصویر به شکل یک مثلث متساوی‌الاضلاع دیده می‌شود. حتی اگر از فام‌های با غلظت پایین استفاده کنید، رنگ‌بندی سه‌تایی کاملا مهیج است. در استفاده از چنین چیدمانی، باید تعادل رعایت شود. بهتر است از یک رنگ به عنوان رنگ اصلی و از دو رنگ دیگر به عنوان آهنگ یا لهجه‌ی طرح استفاده کنید.

طرح‌رنگ متساوی‌الساقین

هارمونی «متساوی‌الساقین» (split-complementary) از ترکیب یک رنگ با دو خانواده‌ی هم‌جوار شاخه‌ی مکمل رنگ اصلی ایجاد می‌شود. مطابق شکل، رنگ‌های همسایه‌ی رنگ مکمل در کنار رنگ مورد نظر قرار گرفته‌اند. این هارمونی به همین دلیل از سه جزء تشکیل شده است. چنین ترکیبی مشابه طرح‌رنگ سه‌تایی، تضاد را به خوبی نشان می‌دهد. البته طرح‌رنگ متساوی‌الساقین احساس تشنج و هرج‌و‌مرج را کمتر به بیننده منتقل می‌کند. اگر به تازگی وارد دنیای رنگ‌ها شده‌اید، با خیال راحت از این هارمونی استفاده کنید. خراب کردن ترکیب این دسته از رنگ‌ها بسیار سخت است!

طرح‌رنگ چهارضلعی

هارمونی «چهارضلعی» (Tetradic or Rectangle) از یک رنگ اصلی و یک رنگ مکمل همراه با دو رنگ هم‌جوار رنگ مکمل تشکیل می‌شود. اگر به شکل دقت کنید، ترکیب گزینه‌ها شبیه به یک چهارضلعی است. با انتخاب این هارمونی، گزینه‌های زیادی برای طراحی خود خواهید داشت. دقت داشته باشید اگر یک رنگ در این ترکیب به عنوان رنگ اصلی انتخاب شود، بهترین نما به وجود می‌آید. در طراحی با این دسته، بهتر است تعادل بین رنگ‌های سرد و گرم رعایت شود.

طرح‌رنگ مربع

رنگ‌بندی «مربع» (Square) تقریبا شبیه رنگ‌بندی چهارضلعی است. با این تفاوت که فاصله‌ی رنگ‌ها در چرخه با یکدیگر برابر است. مشابه طرح‌رنگ چهارضلعی، بهتر است از یک رنگ اصلی استفاده کنید و تعادل بین رنگ‌های سرد و گرم را رعایت نمایید.

اگر به چنین مطالبی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم به لینک‌های زیر سر بزنید.

بر اساس رای 12 نفر

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟