اموزش سه رنگ اصلی

آموزش دایره رنگ ایتن را در اینجا به زبان ساده برای شما ارائه مینماییم.
اگر تا به حال در مورد دایره ایتن چیزی نشنیده اید و یا ساختار آن را به درستی درک نکرده اید در حال حاضر به جای بسیار درستی سر زده اید!
تقریبا ما همه میدانیم که سه رنگ اصلی که بقولی تمام رنگها را میتوان از ‏ترکیب آنها بدست آورد عبارتند از زرد، قرمز و آبی. ما این سه رنگ را که در حقیقت سه رنگ اولیه نام دارند، به شکل ‏زیر کنار هم قرار میدهیم:

همانطور که از قبل میدانستیم بقیه رنگها از ترکیب این سه رنگ ‏بدست میاید. حالا ما دو به دو این رنگها را با هم ترکیب میکنیم و سه رنگ جدید بدست می آوریم:‏

زرد + قرمز = نارنجی
قرمز + آبی = بنفش
آبی + زرد = سبز

سه رنگ نارنجی، بنفش و سبز را که ساخته میشود سه رنگ ثانویه ‏نامیده و آنها را مانند شکل زیر کنار هم قرار میدهیم:

تا اینجا از ترکیب دو بدوی سه رنگ اولیه سه رنگ ثانویه بدست ‏آمد و در مجموع شش رنگ حاصل شد. حال این شش رنگ را ‏مجددا دوبدو با هم ترکیب میکنیم.‏

زرد + نارنجی = نارنجی زرد
نارنجی + قرمز = قرمز نارنجی
قزمر + بنفش = ارغوانی (قرمز بنفش)
بنفش + آبی = نیلی (آبی بنفش)
آبی + سبز = فیروزه ای (سبز آبی)
سبز + زرد = سبز چمنی (سبز زرد)

از ترکیب دوبدوی شش رنگ موجود شش رنگ جدید حاصل میشود و در مجموع دوازده رنگ کنار هم مانند شکل زیر بدست میاوریم:

رنگهای بدست آمده رنگهایی است که در تجزیه طیف مرئی نور دیده میشود. و دایره رنگی بدست آمده به نام دایره رنگ ایتن شناخته میشود. یوهان ایتن رنگ شناس و تئوریسین سوئیسی است که نظریاتش در باره رنگ ‏شامل هفت تضاد یا بقولی تباین رنگی میشود که البته پرکاربردترین ‏و عملی ترین تضاد یا تباینی که مطرح میشود و در نقاشی رنگ ‏روغن واقعا مورد استفاده قرا میگیرد تباین مکمل هاست که ما در بعدا در باره آنها صحبت میکنیم.

و اما پس از این آموزش به زبان ساده، اجازه دهید تا کمی تخصصی تر و کامل تر به ایتن و دایره رنگی اش بپردازیم:

در این مبحث ما ساختار تئوری ایتن در مورد رنگها و همچنین دایره رنگ او را که یکی از مهمترین مباحث مبانی هنر است را مجددا و کمی تحقیقی تر مورد بررسی قرار می دهیم. یکی از مباحث پایه ای در هنرهای بصری شناخت رنگهای اولیه، رنگهای ثانویه و رنگهای مکمل می باشد.

مهمترین بخش نظریات ایتن، بخش تضادهای رنگی یا همان کنتراست ها میباشد. زمانی که در مورد کنتراست صحبت می کنیم می خواهیم در مورد تفاوتها و اختلافهای گوناگون قابل مشاهده بین دو رنگ با هم صحبت نماییم. اگر این تفاوت کاملا قابل رویت باشد به آن تضاد یا کنتراست اتلاق میشود. برای مثال تفاوت بزرگ و کوچک، سیاه و سفید و... حواس انسان معمولا به طور ناخودآگاه از طریق همین تضادها به درک این ماهیتها میرسد. مثلا زمانی که ما یک خط بلند را در کنار یک خط کوتاه قرار بدهیم مغز انسان از طریق قوای بصری به تجزیه و تحلیل خطوط پرداخته و خط بلندتر را از کوتاه تر تمیز میدهد، مشابه همین اتفاق در مورد تضادهای رنگی و تنالیته نیز می افتد. ایتن هفت تضاد رنگی را مطرح میکند که ما آنها را در آموزش تضادهای رنگی تشریح میکنیم. در بین تضادهای رنگی، تضادی که از همه کاربردی تر و عملی تر (مخصوصا در نقاشی رنگ روغن) محسوب میگردد، تضاد رنگهای مکمل میباشد که آن را هم در آموزش مکملها میتوانید ملاحظه بفرمایید.

یوهانس ایتن زاده یازدهم 1888 درگذشته 25 مارس 1967 نقاش، مدرس، طراح، تئوریسین هنر سوئیسی و یکی از ارکان مدرسه باهاوس بود. او بر روی رنگها مطالعات گسترده ای انجام داد، وی یک دایره رنگی ابداع کرد که بعدها این دایره مستقیما تحت نام وی نام گذاری شد دقیقا به نام دایره ایتن! او همچنین مبتکر تئوری رنگهای گرم و سرد بوده، چیزی که امروزه به طور گسترده مورد استفاده می باشد. بنابراین شما هر زمان به رنگ پرده یا دیوار اتاقتان فکر میکنید در حال اندیشیدن به ایتن هستید. در واقع ایده و پایه دایره رنگ متعلق به ایزاک نیوتن می باشد که 300 سال زودتر از وی به آن پی برده بود اما ایتن آن را مکتوب و بهینه سازی کرد. او مطالعات نسبتا زیادی بر روی روانشناسی رنگ انجام داد و در این راه بر روی رنگهای مورد علاقه دانشجویان خود به تحقیق و بررسی پرداخت. مارسل برور یکی از شاگردان او خاطره ای جالب را از وی نقل میکند:

روزی او با ایتن در حال گفتگو در مورد رنگها بوده که مارسل از رنگهای مورد علاقه اش صحبت می کند، او از رنگهای بنفش ملایم، آبی ملایم، آبی خاکستری به عنوان رنگهای مورد علاقه اش یاد می کند. ایتن به او می گوید تو به صورت طبیعی به فلزات و شیشه در کارهایت گرایش داری، در ان لحظه مارسل متقاعد نمی شود و در پاسخ به استاد خود می گوید من بسیار به کار با چوب علاقه مندم، اما در آینده وی کسی بود که اولین صندلی مدرن استیل در جهان را طراحی کرد.

حال به بررسی این دایره خواهیم پرداخت، بعد از شناخت کافی از این دایره مفهموم ترکیب رنگها را به درستی و با دقت خواهید شناخت و توانایی شما در ترکیب رنگها دو چندان خواهد شد.

این دایره همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد دایره ایست که از کنار هم قرار گرفتن رنگهای حاصل از تجزیه طیف مرئی نور بدست میاید.

اگر به تصویر بالا دقت نمایید خواهید دید که در مرکز آن یک مثلث وجود دارد که در خود سه رنگ پایه یا اولیه را دارد، که شامل قرمز، زرد و آبی می باشد، رنگهای مثلث وسط برای ساخت تمام رنگهای دیگر ضروری می باشند و به صورت خالص در طبیعت موجود است، ساختن این رنگها با ترکیب رنگهای دیگر ممکن نیست. با ترکیب هر کدام از این سه رنگ با یکدیگر به نسبت های مختلف به رنگهای ثانویه دست پیدا خواهیم کرد که در سه طرف مثلث مرکزی قابل مشاهده هستند که فرم یک شش گوش را تشکیل می دهند که شامل رنگهای نارنجی سبز و بنفش می شوند. و در پایان یک دایره بزرگ متشکل از دوازده رنگ وجود دارد که رنگهای اولیه، ثانویه و دسته سوم را در بر می گیرد و تمام رنگهای موجود در جهان از ترکیب این رنگها بدست می آید.

حال همانطور که قبلا گفتیم، دو به دو رنگهای اصلی را ترکیب می کنیم:

زرد+قرمز= نارنجی
قرمز+آبی= بنفش
آبی+زرد= سبز

تا اینجا از ترکیب دو به دوی رنگهای اولیه رنگهای ثانویه بدست آمد و در مجموع شش رنگ حاصل شد. حال این شش رنگ را مجددا دو به دو با هم ترکیب می کنیم:

زرد+نارنجی= نارنجی زرد

نارنجی+قرمز= قرمز نارنجی
قرمز+بنفش= ارغوانی(قرمز بنفش)
بنفش+آبی= نیلی(آبی بنفش)
آبی+سبز= فیروزه ای(سبز آبی)
سبز+زرد= سبز چمنی(سبز زرد)

حال به نگارش یک تمرین مفید در مورد این مبحث می پردازیم، و آن ترسیم دایره ایتن می باشد. مطمئنا با کمی جستجو در اینترنت میتوان به سادگی این دایره معروف را پیدا کرد اما ترسیم آن و بدست آوردن رنگهای داخل این دایره میتواند یک تجربه شخصی بسیار مفید باشد. وسایل مورد نیاز برای این کار یک پرگار، خط کش مداد HB و سه رنگ اصلی بعلاوه سفید می باشد. توصیه می شود که از رنگ روغن برای این کار استفاده شود. توجه داشته باشید که در طراحی این دایره به هیچ عنوان از رنگی به غیر از سه رنگ اصلی و سفید نباید استفاده شود.

روی تکه ای پارچه بوم یک دایره با پرگار بکشید، سپس یک دایره کوچکتر نسبت به دایره بزرگ در داخل آن رسم نمایید. سپس از میانه دایره بزرگ بین دایره بزرگ و کوچک یک خط کم رنگ رسم کنید. بعد به اندازه شعاع دایره بزرگ با فاصله دو خط کم رنگ بین دو دایره رسم نمایید و با استفاده از این خطوط یک مثلث و یک شش ضلعی رسم نمایید. داخل مثلث را مانند شکل زیر به سه قسمت تقسیم نمایید و بین دو دایره را نیز همینطور مانند شکل پایین.

در صورت دشواری در رسم شکل میتوانید از شکل بالا کپی بردارید. مرحله بعدی رنگ گذاری می باشد که اصلی ترین قسمت کار به حساب می آید. همانطور که قبلا ذکر شد به هیچ عنوان نباید به غیر از سه رنگ اصلی و سفید از رنگ دیگری در کار استفاده نمایید، در غیر اینصورت کار فاقد ارزش آکادمیک خواهد بود. در ادامه با استفاده از دستورالعمل ساخت رنگها که قبلا توضیح داده شد شروع به کار کنید. مورد آخر اینکه تا حد ممکن رنگها روی پالت ساخته شوند و از رنگ گذاری مستقیم تا حد ممکن پرهیز نمایید. توجه داشته باشید که اجرای این کار به سادگی توضیح دادن آن نیست احتمال اینکه در نوبت اول و دوم مقداری رنگ به هدر رود زیاد است، اما صبر داشته باشید و با پشتکار این دایره مفید را بسازید.

البته لازم به ذکر است که دایره رنگی ساخته شده، با دایره ایتن تفاوت خواهد داشت. چرا که مهمترین مسئله در اینجا این است که دایره مد نظر ایتن، شامل نورهای رنگیست. برای مثال قرمز ایتن، قرمزیست که از تجزیه طیف مرئی نور بدست میاید و این قرمز را شما در تیوبهای رنگی که تهیه میکنید نخواهید یافت. ولی بهرحال با انجام این تمرین، و با انتخاب مناسب رنگها، میتوان به دایره رنگ ایتن، نزدیک شد.