رنگهای مکمل چه رنگ‌هایی هستند؟ هارمونی رنگ‌ها چه تاثیری روی تصاویر ما دارند؟ تفاوت رنگهای افزودنی و کاهشی چیست؟ در صورتی که این موضوعات برای شما هم مثل ما سوال است با ما همراه باشید. در این مقاله ما نگاهی به چرخ رنگ و دیگر علوم پشت سر تئوری رنگ خواهیم داشت که باعث برجسته شدن تصاویر شما خواهند شد.
در مورد تکنیک‌های عکاسی همه‌ی ما دوست داریم به سراغ سوالات غیرعلمی و بیشتر عملی برویم. از چه لنزی باید استفاده کنیم؟ چگونه مثلث نوردهی را متعادل کنیم؟ نسبت ابعاد چیست؟
تمامی این سوالات عملی با پاسخ‌های عملی هم همراه هستند. اما پیدا کردن این جواب‌ها لزوما به این معنی نیست که می‌توانید به عکس‌های خوبی برسید. برخی اوقات بهتر است از کار دست بکشیم و از ابزاری که همه در اختیار داریم یعنی چشم‌های خودمان استفاده کنیم و روش کار با رنگ های مکمل در عکاسی را یاد بگیریم.
ما بلافاصله متوجه خواهیم شد که استفاده از یک رنگ یا تم رنگی جواب می‌دهد یا نمی‌دهد. چالش ما در اینجا این است که یاد بگیریم چه چیزی باعث رفتار رنگ به این صورت خواهد شد. در اینجا باید از بهترین دوست خودتان یعنی تئوری رنگ استفاده کنید.
در اینجا ما مبانی تئوری رنگ را پوشش خواهیم داد و روی یکی از ترکیب‌های رنگی قدرتمندی که خیلی از عکاس‌ها با آن آشنا نیستند یعنی رنگهای مکمل تمرکز خواهیم کرد. ما متوجه خواهیم شد که رنگهای مکمل دقیقا یعنی چه، چگونه می‌توان آن‌ها را پیدا کرد و کی و چطور باید از آن‌ها در تصاویر خودتان استفاده کنید.
آشنایی با رنگ‌ها
احتمالا شما هم تابحال دیده‌اید دو نفر در مورد رنگ‌ها و اینکه رنگ سفید نبود رنگ است یا ترکیب رنگ‌ها با هم بحث کنند. خب هر دو نفر درست فکر می‌کنند و یا هر دوی آن‌ها اشتباه فکر می‌کنند.
این موضوع کاملا به این بستگی دارد که آن‌ها به کدام مدل رنگی اشاره می‌کنند. زمانی که رنگ‌ها برای ساخت رنگهای دیگر مخلوط می‌شوند این کار به دو روش مختلف انجام خواهد شد:
با استفاده از رنگدانه یا با استفاده از نور. در یک مورد شما نور را اضافه می‌کنید و در یک حالت دیگر نور را حذف می‌کنید. رنگهای افزودنی و کاهشی نیز به همین روش ایجاد شده‌اند.
رنگهای افزودنی
زمانی که یک نفر به شما می‌گوید که رنگ سفید، ترکیب رنگهای مختلف است منظور او رنگهای افزودنی است. شما این رنگ‌ها را داخل صفحه‌ی تلویزیون، کامپیوتر و گوشی موبایل مشاهده می‌کنید. مدل رنگی RGB یک مدل رنگ افزودنی است. در صورتی که با فتوشاپ آشنایی داشته باشید احتمالا این مدل رنگی را هم می‌شناسید. در این مدل سه رنگ اصلی قرمز، سبز و آبی هستند.
رنگهای کاهشی
در مدل رنگهای کاهشی ترکیب تمامی رنگ‌ها به رنگ مشکی منجر خواهد شد. این مدل را احتمالا در کلاس هنر مدرسه و با ترکیب رنگهای انگشتی یاد گرفته‌اید. رنگهای کاهشی فیزیکی هستند و از رنگهای پایه‌ی آبی، قرمز و زرد تشکیل شده‌اند. البته برای چاپ این سه گانه کمی متفاوت‌تر است و رنگهای آن عبارتند از فیروزه‌ای، ارغوانی و زرد.
خیلی از پرینترهای از الگوهای نقطه‌ای مثل تصویر زیر برای مخلوط کردن رنگهای مختلف استفاده می‌کنند. به لطف علم جذاب رنگ شناسی این ترکیب‌ها باعث خواهند شد چشم شما یک الگو را به شکل یک رنگ خاص ببیند. مدل رنگی کاهشی CMY است.
چرخ رنگ
رنگ احتمالا بصری‌ترین مفهوم موجود است و به همین خاطر در طول زمان روش‌های مختلفی برای نشان دادن روابط رنگ‌ها ایجاد شده است. یکی از روش‌هایی که در ذهن خیلی از افراد وجود دارد چرخ رنگ است و از آنجایی که این چرخ ابزار خیلی خوبی برای پیدا کردن رنگهای مکمل است، ما نیز در این مقاله روی همین موضوع تمرکز خواهیم کرد.
همانطور که می‌بینید رنگ‌ها به شکل یک چرخ دور هم قرار گرفته‌اند و می‌توانید پیشرفت رنگ‌ها را از رنگهای گرم تا رنگهای سرد مشاهده کنید. روی این چرخ سه عدد رنگ وجود دارد که نمی‌توانید با ترکیب رنگهای دیگر آن‌ها را ایجاد کنید. این سه رنگ رنگهای اصلی ما هستند و از آنجا که چرخ رنگ ما یک چرخ کاهشی است این سه رنگ عبارتند از قرمز، آبی و زرد.
زمانی که شما دو رنگ اصلی را مخلوط می‌کنید به یک رنگ ثانویه می‌رسید. در اینجا رنگهای ثانویه ما عبارتند از بنفش، سبر و نارنجی. با ترکیب یک رنگ اصلی با یک رنگ ثانویه ما به رنگهای ثالث می‌رسیم.
خیلی از مردم از این نقطه به بعد سردرگم خواهند شد اما درک این موضوع خیلی ساده است و فقط کافیست با خط فاصله رنگهای ترکیب شده را از هم جدا کنید. برای این کار با رنگ اصلی شروع خواهیم کرد. برای مثال با ترکیب رنگهای قرمز و نارنجی ما رنگ قرمز-نارنجی را خواهید داشت و با ترکیب رنگهای آبی و سبز ما به رنگ آبی-سبز می‌رسیم.
کمی از بحث اصلی جدا شدیم اما برای درک رنگ های مکمل در عکاسی و استفاده موثر از آن‌ها باید ابتدا بدانید که چه رنگ‌هایی رنگهای مکمل هستند.
هارمونی رنگ
هارمونی رنگ با ترکیب رنگ‌ها تفاوت دارد زیرا این مفهوم اجازه می‌دهد رنگ‌ها دقیقا همانگونه که هستند با همدیگر تعامل داشته باشند. احتمالا تابحال از یک غروب زیبا عکاسی کرده‌اید و تبدیل نرم رنگ‌ها از زرد خیلی روشن تا بنفش شدید و عمیق را مشاهده کرده‌اید و یا نحوه‌ی دیده شدن یک رز قرمز روی یک بوته‌ی سبز را مشاهده کرده‌اید. دلیل اینکه به این صحنه‌ها و تصاویر مشابه جذب می‌شوید این نحوه‌ی تعامل رنگ‌ها با یکدیگر است.
پس از اینکه هارمونی رنگ را به خوبی درک کنید می‌توانید ترکیب‌های رنگی که با دید شما بهترین تعامل را دارند شناسایی کنید. ما در این مقاله روی رنگهای مکمل در عکاسی و نحوه‌ی استفاده از آن‌ها در تصاویر برای زیباتر کردن آن‌ها و یا جلوگیری از کاهش تنش در آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
رنگهای مکمل چیستند؟
دوباره به چرخ رنگ فکر کنید. چیزی که باعث شده است این چرخ یک ابزار کاملا کاربردی برای پیدا کردن هارمونی رنگ‌ها است. برای پیدا کردن یک ترکیب رنگ مکمل روی چرخ رنگ شما ابتدا باید یک رنگ را روی چرخ پیدا کنید و سپس رنگی که به صورت مستقیم روبروی آن قرار گرفته است را انتخاب کنید.
برخی از رنگهای مکملی که بیشتر از همه قابل تشخیص هستند عبارتند از قرمز/سبز، آبی/نارنجی و زرد/بنفش.
رنگ‌ها یک رابطه‌ی دوجانبه با رنگ مکمل خودشان دارند. در صورتی که این رنگ‌ها را کنار هم قرار دهید یکدیگر را تقویت می‌کنند اما در صورتی که آن‌ها را با هم ترکیب کنید به یک رنگ خنثی می‌رسید. بنابراین رنگهای مکمل ابزار خیلی خوبی برای افزودن هیجان به تصاویر شما هستند اما می‌توانند به سرعت بر قدرت عکس شما غلبه کنند.
شما می‌توانید برای استفاده موثر از رنگهای مکمل در تصاویر خودتان بدون اینکه بر قدرت آن غلبه کنند چند کار انجام دهید:
- استفاده به عنوان رنگ تائیدی: نگران نباشید فقط کافیست مقدار کمی از یک رنگ مکمل داخل تصویر شما وجود داشته باشد تا نسبت به رنگ دیگر کاملا مشخص باشد
- نرم کردن یکی یا هر دو رنگ: با استفاده از ته رنگ‌ها (افزودن رنگ سفید)، تون‌ها (افزودن رنگ خاکستری) و سایه‌ها (افزودن رنگ مشکی) شما می‌توانید از تاثیر رنگهای مکمل بدون خراب کردن عکس اصلی استفاده کنید. این کار را می‌توانید در زمان ادیت تصویر انجام دهید و یا در زمان برنامه‌ریزی برای عکس مراقب مراقب قدرت رنگهای خودتان باشید.
- استفاده از نمای رنگی نیمه مکمل: برای انجام این کار ابتدا رنگ اصلی خودتان را انتخاب کنید سپس از آن به همراه دو رنگی که به صورت مستقیم در کنار رنگ مکملش در چرخ رنگ قرار گرفته است استفاده کنید.
یا می‌توانید کاملا به صورت هیجان زده عمل کنید. در صورتی که به دنبال روشی برای نشان دادن به هم ریختگی، سردرگمی و یا احساسات شدید در عکس خودتان هستید، رنگهای مکمل اشباع شده ممکن است دقیقا چیزی باشد که به دنبال آن هستید.
یک نکته در مورد انتخاب نمای رنگی مکمل
به دلایل اجتماعی و یا تجربه‌ی شخصی برخی رنگهای خاص به شکل خاصی روی افراد مختلف تاثیرگذار هستند. این موضوع را باید در زمان استفاده از ترکیب رنگ های مکمل در عکاسی به یاد داشته باشید.
همه چیز از تیم‌های ورزشی تا تعطیلات مذهبی می‌توانند از رنگهای مکمل استفاده کنند. بنابراین باید این موضوع را کاملا در خاطر داشته باشید زیرا مخاطب شما ممکن است یک واکنش قوی نسبت به رنگهای مکمل شما داشته باشد.
خبر خوب این است که در صورتی که می‌خواهید چند ایده‌ی مختلف را در عکس خودتان منتقل کنید، شما می‌توانید از این روانشناسی رنگ به نفع خودتان استفاده کنید. برای مثال در تبلیغات از رنگ آبی خیلی استفاده می‌شود و دلیل آن هم این است که این رنگ به عنوان یک رنگ با آرامش و پایدار شناخته می‌شود. در سمت مقابل رنگ نارنجی نشان‌دهنده‌ی گرما، هیجان و انرژی است.
استفاده از این رنگ های مکمل در عکاسی دو حس مخالف را در یک عکس پیچیده در کنار هم قرار خواهد داد.
رنگ های مکمل در زمان عکاسی
زمانی که در حال برنامه‌ریزی یک عکس هستید برای مدتی فراتر از تنظیمات فنی فکر کنید. می‌خواهید چه احساسی را منتقل کنید؟ آیا قصد دارید احساس آرامش را به مخاطب انتقال دهید؟ یا هدفی که در ذهن دارید ایجاد تنش است؟ آیا عنصر خاصی در صحنه وجود دارد که بخواهید برجسته‌تر از بقیه باشد؟
رنگهای تصویر به شما کمک می‌کنند این داستان‌ها را بازگو کنید.
در صورتی که از قبل برای یک پروژه عکاسی بزرگ برنامه‌ریزی می‌کنید می‌توانید با تهیه‌ی یک برد احساسات از تمام پتانسیل این ایده استفاده کنید. از یک ابزار فروشی کارت‌های نمونه‌ی رنگ تهیه کنید و ترکیب‌های رنگی مختلف را در کنار هم قرار دهید. تصاویر دیگری که از این ترکیب‌های رنگی استفاده کرده‌اند را پیدا کنید و نحوه‌ی استفاده‌ی عکاس آن‌ها از این رنگ‌ها را بررسی و یادداشت کنید.
سپس در مورد روش‌های استفاده از این رنگ‌ها در عکس‌های خودتان با دیگر اعضای گروه همفکری کنید.
همیشه به یاد داشته باشید که رنگ‌ها نسبی هستند. به همین خاطر است که ما توجه زیادی به این اینکه رنگ‌ها نسبت به هم باید در کجا قرار بگیرند می‌کنیم. زمان روز، تنظیمات وایت بالانس دوربین و دیگر موارد مربوط به نور تاثیر زیادی روی موفقیت ترکیب رنگی شما دارد.
در صورتی که دقت رنگ برای ترکیب رنگهای مکمل شما مهم است ابتدا یک عکس تست بگیرید و بررسی کنید که چه زمانی از روز و/یا چه تنظیماتی باعث خواهد شد شما به نتایج مناسب دست یابید. نگاهی به تصاویر زیر بیاندازید تا متوجه شوید که عکاس‌های دیگر چگونه از رنگ های مکمل در عکاسی استفاده کرده‌اند.
در صورتی که دقت کنید متوجه خواهید شد که فقط در یکی از این تصاویر از یک رنگ مکمل استفاده شده است. شما می‌توانید از نمای رنگهای مکمل به همراه رنگهای دیگر استفاده کنید، تا قدرت آن را کاهش دهید.
رنگهای مکمل در زمان ادیت
زمانی که در مورد رنگ صحبت می‌کنیم، ادیت جایی است که شما بیشترین انعطاف‌پذیری را در اختیار دارید. احتمالا تا بحال تا حدودی از مدیریت رنگ در نرم‌افزارهایی مثل فتوشاپ استفاده کرده‌اید اما ممکن است خیلی به مدیریت هارمونی رنگ فکر نکرده باشید.
طراحی
در صورتی که قرار است از متن روی عکس‌های خودتان استفاده کنید و یا از عناصر طراحی برای تبدیل عکس خودتان به مواد تبلیغاتی استفاده کنید، هارمونی رنگ می‌تواند خیلی برای شما مفید باشد. یک محاسبه‌گر هارمونی رنگ می‌تواند رنگهای مکمل را براساس همان رنگی که داخل تصویر شما وجود دارد برای شما پیدا کند.
برای مثال تصور کنید یک عکس دارید و می‌خواهید از آن روی فلایر استفاده کنید. شما برای این کار نیاز دارید که متن روی آن کاملا برجسته باشد بنابراین باید رنگ مکمل مهم‌ترین رنگ تصویر را پیدا کنید.
برای این کار شما باید به صورت قدم به قدم کارهای زیر را انجام دهید:
1) از ابزار قطره‌چکان فتوشاپ (I) برای انتخاب قسمتی از تصویر که حاوی رنگ اصلی است استفاده کنید. انتخاب‌کننده‌ی رنگ را باز کنید و کد هگز رنگ مورد نظر را کپی کنید.
2) اکنون محاسبه‌گر هارمونی رنگ موردنظر خود را (برای مثال کانوا) باز کنید و گزینه‌ی Complementary را به عنوان هارمونی موردنظر خود انتخاب کنید. سپس کد هگز رنگ اصلی خود را وارد کنید. این محاسبه‌گر کد رنگ مکمل آن را به شما تحویل می‌دهد.
3) شما می‌توانید این کد را در زمان انتخاب رنگ متن داخل کادر Hex Code وارد کنید.
نکته‌ای که در زمان استفاده از تئوری رنگ در زمان ادیت باید به یاد داشته باشید این است که شما از مدل رنگی کاهشی (رنگ‌هایی که داخل لنز دوربین مشاهده می‌کردید) به مدل رنگی افزایشی (رنگ‌هایی که روی صفحه‌ی مانیتور می‌بینید) منتقل می‌شوید.
بنابراین زمانی که از یک محاسبه‌گر هارمونی رنگ برای پیدا کردن مثلا پیدا کردن رنگ مکمل یک طیف زرد استفاده می‌کنید ممکن است به جای بنفش به رنگ آبی برسید. این رنگ را به عنوان یک نقطه‌ی شروع در نظر بگیرید و از تغییر دادن رنگ پیشنهادی اصلا نترسید.
ادیت عکس
در صورتی که می‌خواهید فقط رنگهای مکمل را در تصاویر خودتان مدیریت کنید، گزینه‌های خیلی زیادی با لایه‌ی تنظیمات Hue/Saturation در اختیار دارید.
رنگ مورد نظر خودتان را از منوی بازشو Master انتخاب کنید و سپس اسلایدر Hue را جابجا کنید تا مقادیر تمام رنگهای موجود در این محدوده را تغییر دهید. شما همچنین می‌توانید مقدار روشنایی و اشباع رنگهای موجود در این محدوده رنگ را هم در لایه‌ی تنظیمات تغییر دهید.
برای اینکه ابتدا بخشی از تصویر خودتان را براساس یک رنگ خاص انتخاب کنید هم می‌توانید به مسیر Select > Select Color Range مراجعه کنید.
علاوه می‌توانید با استفاده از ابزار براش و رنگ‌آمیزی روی یک لایه‌ی دیگر نیز رنگهای خودتان را دستکاری کنید. در زمان رنگ‌آمیزی از تنظیمات Opacity و Flow استفاده کنید تا شدت افکت موردنظر را تغییر دهید و پس از اتمام کار هم از حالت‌های ترکیب مختلف استفاده کنید تا ببینید چه رنگی برای شما بهتر است.
در نظر داشته باشید که نتیجه ترکیب رنگهای مکمل یک رنگ خنثی خواهد بود. بنابراین در صورتی که یک رنگ خیلی برجسته است، اضافه کردن کمی از رنگ مکمل آن ممکن است در کنترل آن رنگ به شما کمک کند.
یک لایه تنظیمات تعادل رنگ (Color Balance) سه اسلایدر مختلف در اختیار شما قرار می‌دهد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید طیف‌های اصلی رنگ را کنترل کنید. شما می‌توانید از یک منوی بازشو در بالای کادر پیغام استفاده کنید تا انتخاب کنید که می‌خواهید تنظیمات روی سایه‌ها، میدتون ها یا هایلایت‌های تصویر اعمال شوند.
سخن پایانی
احتمالا قبل از این هم از تئوری رنگ در تصاویر خودتان استفاده کرده‌اید اما متوجه آن نشده‌اید. چشم‌های شما به صورت خودکار متوجه خواهند شد که برخی رنگ‌ها در کنار رنگهای دیگر عملکرد مختلفی دارند و احتمالا تغییراتی هم درمورد اینکه این رنگ‌ها چگونه و چه جایی از تصویر ظاهر شوند انجام داده‌اید.
اما اکنون دقیقا می‌دانید که چرا باید از این رنگ‌ها استفاده کنید و علاوه بر اینکه می‌توانید تصمیمات بهتری در مورد ترکیب‌های رنگی بگیرید، بلکه می‌توانید از قبل برنامه‌ریزی کنید و از این رنگ‌ها استفاده نمائید.
صرف نظر از اینکه این مقاله را به منظور افزایش آگاهی خودتان برای گرفتن عکس‌های بهینه‌تر مطالعه کرده باشید و یا فقط هدفتان از این کار استفاده از رنگهای مکمل در فتوشاپ باشد، اکنون یک ابزار خیلی قوی در اختیار دارید که می‌توانید هر زمان که مایل باشید، از آن استفاده کنید.