دایره ی رنگ های مکمل
دایره ی رنگ های مکمل، نموداری از طیف رنگ های مختلف است که چگونگی ترکیب و قرار گرفتن رنگ ها را به ما نشان می دهد.
دایره ی رنگ ها به سه قسمت تقسیم می شود:
- رنگ های اصلی
- رنگ های ثانویه
- رنگ های ترکیبی
رنگ های اصلی یا رنگ های درجه اول
رنگ هایی که در ساختنشان از ترکیب رنگ های دیگر استفاده نمی شود و به وجود آورنده ی رنگ های دیگر هستند را، رنگ های اصلی یا رنگ های درجه اول می گویند. رنگ های زرد، قرمز و آبی، رنگ های اصلی اند. اگر این رنگ های اصلی، با رنگ های سفید و مشکی ترکیب شوند، سایه های روشن تر و تیره تر خود را ارائه می دهند. رنگ ها به دو دسته ی سرد و گرم تقسیم می شوند، که رنگ های زرد و قرمز، رنگ هایی گرم و رنگ آبی رنگی سرد است. از ترکیب دو رنگ اصلی، رنگ خاکستری تیره، حاصل می شود.
دایره رنگ های مکمل
ترکیبات رنگ های اصلی
- از ترکیب رنگ های اصلی زرد و آبی، رنگ سبز
- از ترکیب رنگ های اصلی زرد و قرمز، رنگ نارنجی
- از ترکیب رنگ های اصلی قرمز و آبی، رنگ بنفش
ساخته می شود. در کنار هم قرار گرفتن و ترکیب این رنگ ها، دایره ی رنگ ها به وجود می آید.
رنگ های مکمل چه رنگ هایی هستند؟
برای یادگیری و آموزش رنگ های مکمل در ابتدا بهتر است بدانید که رنگ های مکمل در اصل چه هستند؟ مکمل رنگ ها یا همان رنگ های درجه دوم، رنگ های متضادی هستند که قرار گرفتن آن ها در کنار یکدیگر، هارمونی زیبایی دارد، در واقع رنگ های مکمل؛ تکمیل کننده و کامل کننده ی یک دیگرند. از ترکیب دو رنگ مکمل با یکدیگر، رنگ خنثی و خاکستری تیره به وجود می آید.
رنگ های مکمل
ساخت، اساس و آموزش رنگ های مکمل، به شکل زیر است:
دو رنگ داریم؛ یکی رنگ اصلی و دیگری، رنگ مکمل رنگ اصلی است. رنگ مکمل خود از دو رنگ اصلی دیگر تشکیل شده است.
برای مثال: دو رنگ آبی و نارنجی
رنگ آبی رنگ اصلی و رنگ نارنجی، مکمل رنگ آبی است؛ که خود رنگ نارنجی از دو رنگ زرد و قرمز ساخته شده است. رنگ آبی، زرد و قرمز، رنگ های اصلی هستند
در ترکیب رنگ های مکمل، یکی از رنگ ها رنگ گرم و دیگری رنگ سرد است، به همین دلیل باعث ایجاد کنتراست؛ یعنی یک دید طبیعی می شود که در نقاشی با رنگ های مکمل مهم است . در این حالت، هر دو رنگ، روشن تر به چشم می خورند و موجب جلب توجه برای بیننده می شوند. دو رنگ از رنگ های مکمل، زمانی که در کنار یکدیگر قرار می گیرند؛ باعث جلوه ی یکدیگر می شوند. همانطور که در طبیعت؛ قرار گرفتن گل سرخ در میان برگ های سبز،زیبایی چند برابری را برای گل به وجود می آورد.
آموزش رنگهای مکمل
در کنار یکدیگر قرار گرفتن رنگ های مکمل، چشم نواز است و باعث افزایش میزان تاثیرات رنگ ها می شود. هم چنین موجب می گردد تا ترکیبات برجسته تر و درخشان تر به چشم بخورد.
نکته ای در رابطه با رنگ های مکمل وجود دارد این است که، ترکیب دو رنگ مکمل با نسبت مساوی با یک دیگر رنگ خاکستری را ایجاد می کند، که این مطلب تنها در حد تئوری می باشد، چرا که رنگ های مکمل و رنگ های اصلی که در واقعیت ساخته می شوند، نسبت های مورد نیاز و رنگ های واقعی مورد نیاز نیستند و همچنین رنگ هایی که در تئوری گفته شده است، طیف های نوری می باشند و نه رنگ های نقاشی و موجود در بازار،و همچنین ترکیب صحیح را به وجود نمی آورند.
لیست رنگ های مکمل
- رنگ بنفش، مکمل رنگ زرد
- رنگ نارنجی، مکمل رنگ آبی
- رنگ سبز، مکمل رنگ قرمز
رنگ های مکمل رنگ طوسی
زمانی که رنگ های مکمل را با یکدیگر ترکیب کنیم، رنگ طوسی ساخته می شود. چشم ها پس از دیدن یک رنگ طوسی، احتیاج دارند تا رنگ های مکمل طوسی را هم ببیند. بنفش و زرد، نارنجی و آبی، قرمز و سبز، رنگ های مکمل طوسی هستند.
رنگ های ترکیبی
همانطور که گفتیم؛ از ترکیب دو رنگ اصلی، رنگ مکمل ساخته می شود. حال اگر به میزان مساوی، یک رنگ اصلی و یک رنگ مکمل را با یکدیگر ترکیب کنیم، رنگ ترکیبی جدیدی به وجود می آید.
رنگ های متضاد در نقاشی
تضاد های رنگی عبارتند از:
- تضاد فام
- تضاد تاریک روشن
- تضاد سرد و گرم
- تضاد مکمل ها
- تضاد هم زمان
- تضاد اشباع
تضاد فام: ساده ترین نوع تضاد رنگ ها، تضاد فام است. در این نوع تضاد تنها کافی ست تا رنگ هایی را که درصد اشباع آن ها بالاست را در کنار یکدیگر قرار دهیم.
تضاد تاریک روشن (تضاد بین جلوه های دو رنگ): سیاهی و سفیدی نماد روز و شب هستند، و بهترین و قوی ترین ابزار بیان برای یک نقاش می باشند. این دو رنگ، رنگ سیاه و سفید دو قطب متضاد اند که در بین این دو رنگ، رنگ های خاکستری زیادی وجود دارد که دیدن این رنگ های خاکستری به حساسیت چشم وابسته است. رنگ خاکستری به دلیل خنثی بودن، به رنگ های اطرافش بستگی دارد؛ با رنگ های متضاد خو گرفته و از شدت آن ها می کاهند و می توانند اثر آن ها را کم تر کنند. رنگ خاکستری یا از ترکیب رنگ های سیاه و سفید و یا از ترکیب رنگ های مکمل به وجود می آید.
تضاد سرد و گرم: یکی از دلایل استفاده از رنگ های متضاد در نقاشی، و به کار بردن رنگ های متضاد و استفاده از رنگ های سرد و گرم، می تواند همین باشد که رنگ های سرد و گرم می توانند احساس سرما یا گرما را به افراد و محیط، وارد کنند.
تضاد رنگ های مکمل: در دایره ی رنگ های مکمل، دو رنگ علاوه بر مکمل بودن، می توانند رنگ های متضاد در نقاشی نیز باشند. برای مثال: رنگ زرد و بنفش علاوه بر مکمل بودن؛ در تضاد شب و روز نیز قرار می گیرند.
تضاد هم زمان: این تضاد زمانی صورت می گیرد که چشم های فرد، رنگ هایی را دیده و هم زمان و به طور ناخود آگاه رنگ های مکمل آن را نیز احساس می کند؛ در حالی که ممکن است رنگ های مکمل در آن محیط و به طور کلی، در دید، قرار نگرفته باشند.
تضاد اشباع: اشباع هر رنگ در واقع میزان خالص بودن رنگ را نشان می دهد. این نوع تضاد در بین رنگ های قوی و سنگین ایجاد می شود.
ترکیب رنگ ها
رنگ های خنثی: به رنگ هایی که از ترکیب رنگ های دیگر ساخته می شوند، رنگ های خنثی می گوییم. رنگ های خنثی می توانند تاثیرات منفی یا مثبتی را بگذارند. رنگ های قهوه ای، خاکستری، سیاه، بژ و سفید رنگ هایی خنثی هستند.
رنگ های داغ: رنگ های داغ با رنگ های دیگر ترکیب نشده اند و بسیار قوی و تهاجمی اند و موجب تحریک سیستم عصبی افراد می گردند. یکی از نمونه های این رنگ ها رنگ قرمز است.
رنگ های یخ : رنگ های یخ ، حالت برف و یخبندان را تداعی می کنند و احساساتی که توسط رنگ های یخ به وجود می آید، درست در مقابل احساساتی که رنگ داغ به وجود می آورند قرار می گیرد. برای نمونه ای از رنگ های یخ؛ رنگ آبی را می توان نام برد.
رنگهای گرم : رنگ های گرم، رنگ هایی هستند که در میان دو طیف نوری نارنجی و زرد ، و در ترکیبشان رنگ قرمز نیز وجود دارد، رنگ های گرم نشاط آور و هیجان انگیزند و احساس گرما را منتقل می کنند. در طراحی ها، رنگ های گرم را، رنگ های نزدیک نیز می نامند چرا که باعث می شوند، اشیاء نزدیک تر به چشم بیایند.
رنگ های اصلی و مکمل
رنگهای سرد: اساس رنگهای سرد، رنگ آبی است. رنگ های سرد بین دو طیف نوری رنگ های مکمل سبز و رنگ های مکمل بنفش اند.تفاوت رنگ های سرد با رنگ های یخ در این است که در رنگ های سرد، رنگ زرد افزوده شده است. رنگ های سرد باعث ایجاد طراوت و شادابی در ما می شوند. در طراحی ها؛ به رنگ های سرد، رنگ های دور نیز گفته می شود، چرا که احساس دور بودن اشیا از فاصله ی واقعیشان را به ما القا می کنند.
رنگهای روشن: رنگهای روشن، کم‌‌رنگ ترین رنگ‌ها هستند. روشنی برخی رنگ ها به دلیل نبود رنگ های قابل مشاهده در ترکیباتشان است. رنگ های گرم احساس آرامش و سکوت را در افراد بوجود می آورند.
رنگهای تیره: رنگ هایی که در ترکیبشان از رنگ سیاه استفاده شده باشد، رنگهای تیره هستند. این رنگ ها موجب کوچک نشان دادن فضا می شوند.
از ترکیب و کنار هم قرار گرفتن رنگ های روشن و تیره؛ برای نشان دادن تضاد در طبیعت استفاده می شود، مانند روز و شب
آنچه باید در رابطه با چرخه ی رنگ ها بدانیم:
- رنگ های مکمل
- رنگ های تک رنگ
- رنگ های مشابه
- رنگ های سه گانه
- رنگ های چهارگانه
- رنگ های اصلی فرعی و دسته سوم
رنگ های مکمل: در چرخه ی رنگ ها: دو رنگی را که در مقابل همدیگر قرار بگیرند را رنگ های مکمل می گوییم.
رنگ های تک رنگ: بر طبق قوانین چرخه ی رنگ ها؛ هر رنگ سه رنگ متفاوت دیگری را نیز در خود دارد، که عبارتند از:
- سایه ی رنگ
- درجه ی رنگ
- ته رنگ
که به این رنگ، تک رنگ گفته می شود. تک رنگ ها در طراحی هایی که احتیاج به هارمونی رنگ ها باشد بکار می روند، و در تضاد ها و طرح های متضاد، جایگاهی ندارند. برای ساختن سایه ی یک رنگ، درجه ی یک رنگ و ته رنگ؛ باید به رنگ اصلی، در واقع به رنگ پایه مان رنگ سفید، خاکستری و یا مشکی بیافزاییم. با اضافه کردن رنگ مشکی به رنگ پایه، رنگ تیره تر می شود و سایه ی رنگ به وجود می آید. سایه ها می توانند طرح ما را بسیار تاثیر گذار تر نشان دهند.
با اضافه کردن رنگ سفید به رنگ پایه، در واقع از شدت رنگ کم می کنیم و ته رنگ را می سازیم. از ته رنگ برای به وجود آوردن براقیت و تعادل در ترکیبات رنگ های روشن استفاده می کنیم.
برای ساخت درجه رنگ، به رنگ پایه ترکیبی از سیاه، سفید و خاکستری اضافه می کنیم. که در واقع رنگی کم رنگ تر از رنگ اصلی را برای ما تشکیل می دهد.
رنگ های مشابه: در چرخه ی رنگ، سه رنگی را که در کنار همدیگر قرار گرفته اند را، رنگ های مشابه می گویند. در استفاده از این سه رنگ باید دقت و احتیاط کامل را بکار برد؛ برای استفاده از این رنگ ها، بهتر است یک رنگ را به عنوان رنگ پایه انتخاب کرده؛ و به اندازه ی کم و مناسب، از دیگر رنگ های مشابه استفاده کنیم.
رنگ های سه گانه: در چرخه ی رنگ، سه رنگی را که با فاصله ی معین از یک دیگر قرار گرفته اند را، رنگ های سه گانه می گویند. این رنگ های سه گانه باعث بوجود آمدن تضاد بالا و پویایی میشوند،که البته این سطح تضاد، به اندازه ی تضاد رنگ های مکمل نمی باشند.
رنگ های چهارگانه: در چرخه ی رنگ، به چهار رنگی که با فاصله ای معین از یک دیگر، بر روی چرخه قرار گرفته اند، رنگ های چهار گانه گفته می شود. برای ترکیب رنگ های چهارگانه نیز باید یک رنگ به عنوان رنگ پایه انتخاب کنیم، و رنگ های دیگر را با توازن در کنار رنگ اصلی پیاده کنیم. ایجاد توازن در تعداد بالای رنگ ها مشکل تر خواهد بود.
رنگ های اصلی، فرعی و دسته سوم
چرخه ی رنگ به قسمت: رنگ های اصلی، رنگ های مکمل یا فرعی و رنگ های دسته سوم تقسیم می شوند.
که همانطور که یاد گرفته ایم، رنگ های اصلی؛ رنگ های قرمز، آبی و زرد هستند که این رنگ ها سایر رنگ ها را به وجود می آورند در حالی که خود از رنگ های دیگری ساخته نشده اند.
رنگ های مکمل در نقاشی
رنگ های مکمل؛ که از ترکیب دو رنگ اصلی به وجود می آیند. در چرخه رنگ؛ رنگ های مکمل سه رنگ اند:
- رنگ نارنجی: ترکیب رنگ زرد و رنگ قرمز
- رنگ بنفش: ترکیب رنگ آبی و رنگ قرمز
- رنگ سبز: ترکیب رنگ آبی و رنگ زرد
رنگ های دسته سوم: در چرخه ی رنگ، رنگ های دسته سوم همان رنگ های ترکیبی اند که از ترکیب یکی از رنگ های اصلی و یکی از رنگ های مکمل ساخته می شوند.
برخی از سوالات رایج
از ترکیب رنگ های اصلی زرد و آبی، رنگ سبز و از ترکیب رنگ های اصلی زرد و قرمز، رنگ نارنجی و از ترکیب رنگ های اصلی قرمز و آبی، رنگ بنفش ساخته می شود. در کنار هم قرار گرفتن و ترکیب این رنگ ها، دایره ی رنگ ها به وجود می آید.
مکمل رنگ ها یا همان رنگ های درجه دوم، رنگ های متضادی هستند که قرار گرفتن آن ها در کنار یکدیگر، هارمونی زیبایی دارد، در واقع رنگ های مکمل؛ تکمیل کننده و کامل کننده ی یک دیگرند. از ترکیب دو رنگ مکمل با یکدیگر، رنگ خنثی و خاکستری تیره به وجود می آید.
رنگ بنفش، مکمل رنگ زرد و رنگ نارنجی، مکمل رنگ آبی و رنگ سبز، مکمل رنگ قرمز هستند.
تضاد های رنگی عبارتند از: تضاد فام , تضاد تاریک روشن , تضاد سرد و گرم , تضاد مکمل ها , تضاد هم زمان و تضاد اشباع .
ساده ترین نوع تضاد رنگ ها، تضاد فام است. در این نوع تضاد تنها کافی ست تا رنگ هایی را که درصد اشباع آن ها بالاست را در کنار یکدیگر قرار دهیم.
چرخه رنگ ها شامل رنگ های مکمل , رنگ های تک رنگ , رنگ های مشابه , رنگ های سه گانه, رنگ های چهارگانه و رنگهای اصلی , فرعی و دسته سوم هستند.